.png "English"){kind=small}
Özürlülük ‘’Doğuştan veya sonradan herhangi bir nedenle bedensel, zihinsel, ruhsal, duyusal ve sosyal yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybetmesi nedeniyle toplumsal yaşama uyum sağlama ve günlük gereksinimlerini karşılama güçlükleri olan ve korunma, bakım, danışmanlık ve destek hizmetlerine ihtiyaç duyan kişi” olarak tanımlanmıştır.
Bu yazımızda engellilerin emeklilik hakkı,Özürlü engellilerin emeklilik hakkı ile ilgili konulara değineceğiz. Özürlülerin Emeklilik Şartları nelerdir inceleyelim.
Emekli olmak için normalde 3 şart vardır. Bunlar;
- Prim ödeme süresi
- Sigortalılık süresi
- Yaştır
* Ancak, kişi özürlü ise emekli olmak için aranan üç şarttan yaş şartı aranmadığı gibi prim ödeme gün sayısı ile sigortalılık süreleri de daha da basitleştirilmiştir.
SORU : 03.12.1999 günü Tekel’de yüzde 56 özürlü raporuyla özürlü kadrosunda işe başladım. 2012 Nisan ayında da Adalet Bakanlığı’na 4/C’li olarak geçiş yaptırdılar. Yüzde 56 raporuyla özürlü olarak ne zaman emekli olurum? Hakan Baytar
CEVAP : Hakan bey, yüzde 58 oranlı rapordan bahsediyorsunuz ama Maliye’den alınmış vergi indirim belgeniz var mı yazmamışsınız. Siz SSK’lısınız ve SSK’lı olan özürlülerin erken emekli olabilmesi için ellerinde vergi indirim belgesi olması gerekir. Şayet elinizden vergi indirim belgesi varsa 03.12.1999 işe girişinizle, 18 yıllık sigortalılık süresi ve bu süre içinde en az 4080 gün ile SSK’dan emekli olursunuz. Bu durumda, 03.12.2017 günü SSK’dan emekli olacaksınız ama vergi indirim belgeniz yoksa hemen Defterdarlığa başvurup elde edin. SSK’lı olan diğer özürlülerin de emeklilik tablosu aşağıdaki tablolarda bulabilirsininiz.
A-Yeni Kanunla gelen özürlü emekliliği
5510 sayılı Kanun’un 28 inci maddesi 1 Ekim 2008 gününde yürürlüğe girdi bu Kanun’un getirdiği özürlü emekliliği hükümleri, 01.10.2008 gününden sonra ilk defa işe girecek olanlar için geçerlidir.
Yeni düzenlemeye göre;
1-Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce yüzde 60 ve daha fazla oranda hastalık veya özürü bulunan ve bu nedenle malûllük aylığından yararlanamayanlara, en az onbeş yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3960 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla yaşlılık aylığı bağlanır.
2-Yetkili sağlık kurullarınca usûlüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, Kurum Sağlık Kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının;
a) Yüzde 50 ilâ yüzde 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4320 gün,
b) Yüzde 40 ilâ yüzde 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4680 gün,
prim bildirilmiş olanlar herhangi bir yaşa bağlı olmadan özürlü sıfatıyla erken emekli olabilecekler ama yukarıda sayılan şartlar 01.01.2015 gününden sonra işe girenler için geçerli olup, Kanun’un ek ve geçici maddeleriyle kademe getirilmiştir. Getirilen kademeye göre düzenlenmiş tablo aşağıdaki gibidir.
| İşe Başlama Tarihi |
Çalışma Gücünde Kayıp Oranı
| ||
| %60 ve daha çok olanlar | %50 – %59 arası olanlar | %40 – %49 arası olanlar | |
| 01.10.2008 – 31.12.2008 | 15 yıl, 3 bin 700 gün | 16 yıl, 3 bin 700 gün | 18 yıl, 4 bin 100 gün |
| 01.01.2009 – 31.12.2009 | 15 yıl, 3 bin 800 gün | 16 yıl, 3 bin 800 gün | 18 yıl, 4 bin 200 gün |
| 01.01.2010 – 31.12.2010 | 15 yıl, 3 bin 900 gün | 16 yıl, 3 bin 900 gün | 18 yıl, 4 bin 300 gün |
| 01.01.2011 – 31.12.2011 | 15 yıl, 3 bin 960 gün | 16 yıl, 4 bin gün | 18 yıl, 4 bin 400 gün |
| 01.01.2012 – 31.12.2012 | 15 yıl, 3 bin 960 gün | 16 yıl, 4 bin 100 gün | 18 yıl, 4 bin 500 gün |
| 01.01.2013 – 31.12.2013 | 15 yıl, 3 bin 960 gün | 16 yıl, 4 bin 200 gün | 18 yıl, 4 bin 600 gün |
| 01.01.2014 – 31.12.2014 | 15 yıl, 3 bin 960 gün | 16 yıl, 4 bin 300 gün | 18 yıl, 4 bin 680 gün |
| 01.01.2015’den sonra | 15 yıl, 3 bin 960 gün | 16 yıl, 4 bin 320 gün | 18 yıl, 4 bin 680 gün |
B- 01.10.2008 gününden önce işe girmiş eski SSK’lılarda geçiş süreci
Kanun’un geçici 10 uncu maddesine göre;
1-01.10.2008 gününden önce ilk defa sigortalı olanlardan, sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun mülga 53 üncü maddesine göre malûl sayılmayı gerektirecek derecede (2/3 oranında) hastalık veya özürü bulunan ve bu nedenle malûllük aylığından yararlanamayan sigortalılar, yaşları ne olursa olsun en az onbeş yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3600 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmak şartıyla yaşlılık aylığından yararlanırlar.
2-01.10.2008 gününden önce sigortalı olup sakatlığı nedeniyle vergi indiriminden yararlanmaya hak kazanmış durumda olan sigortalılar hakkında, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’na göre sigorta başlangıç tarihlerine ve sakatlık oranlarına göre aşağıdaki tablodaki şartlarla emekli edilirler. Bunlardan 18 yaşından önce işe girmiş olanlar varsa işe giriş tarihleri değil, 18 yaşını ikmal ettikleri tarihler dikkate alınmalıdır.
Rapor oranı ve derecesi
| |||
| Sigortalılık Başlangıcı | I. Derece (Yüzde 80 +) | II. Derece (Yüzde 60-79) | III. Derece (Yüzde 40-59) |
| 05.08.1991 ve daha önce | 15 yıl- 3600 gün | 15 yıl- 3600 gün | 15 yıl- 3600 gün |
| 06.08.1991-05.08.1994 arasında | 15 yıl- 3600 gün | 15 yıl, 8 ay-3680 gün | 16 yıl, 3760 gün |
| 06.08.1994-05.08.1997 arasında | 15 yıl- 3600 gün | 16 yıl, 4 ay-3760 gün | 17 yıl, 3920 gün |
| 06.08.1997-05.08.2000 arasında | 15 yıl- 3600 gün | 17 yıl, 3840 gün | 18 yıl, 4080 gün |
| 06.08.2000-05.08.2003 arasında | 15 yıl- 3600 gün | 17 yıl, 8 ay-3920 | 19 yıl, 4240 gün |
| 05.08.2003-30.09.2008 arasında | 15 yıl- 3600 gün | 18 yıl-4000 gün | 20 yıl-4400 gün |
C- 01.10.2008 gününden önce işe başlamış eski Memurlarda geçiş süreci
Kanun’un geçici 4 üncü maddesi ile;
1-5434 sayılı Kanun gereğince kanuni tabiriyle sakat kadrosu ile başlayan memurlar ile sakat kadrosunda olmamasına rağmen memur olmadan önce yüzde 40 ve daha fazla oranlı raporu olanlar 15 yıllık yani 5400 günlük süreyle emekli olmaktadırlar ve olmaya da devam edeceklerdir.
2- Doğuştan özürlü olup da ellerinde rapor olmayanlar
5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten (01.10.2008 gününden) önce 5434 sayılı Kanun hükümlerine tabi olarak çalışmaya başlamış olup, çalışmaya başlamadan önce ilgili mevzuatına göre alınmış ve en az yüzde 40 oranında özürlü olduklarını gösterir sağlık kurulu raporu bulunanlar ile en az yüzde 40 oranında doğuştan özürlü olduklarını belgeleyenlerden aylık talep tarihinde memur (kamu görevlisi) olanlar; en az 5400 gün (15 tam yıl) uzun vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş ya da emekli keseneği ödenmiş olması kaydıyla, istekleri halinde emekli olabileceklerdir.
3-Sonradan özürlü olanlar
Çalışmaya başladıktan sonra, Kurumca yetkilendirilen sağlık kurullarınca usûlüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, Kurum Sağlık Kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının;
a) % 50 ilâ % 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 5760,
b) % 40 ilâ % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 6480,
gün uzun vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olması kaydıyla istekleri halinde emekli olacaklardır.
D-Bağ-Kur’lu özürlüler de artık erken emekli olabiliyor
Bağ-Kur (4/B) sigortalılarından özürlü-engelli olduğu için SSK’lılar gibi erken emekli olamayanlara da artık 5510 sayılı Kanun ile ilk defa erken emeklilik hakkı getirildi. Uygulamaya göre, ilk defa sigortalı olduğu tarihten önce malûl (yüzde 60 ve fazlası) olduğu için malullük aylığı bağlanmayanlar, çalışma gücü kaybı yüzde 40 ila yüzde 59 arasında olanlar 1 Ekim 2008 tarihinden sonra tahsis talebinde bulunmaları durumunda aşağıdaki şartlarda 4/b sigortalılığı kapsamına konulan özürlü emekliliğinden aşağıdaki tablodaki şartlarla yararlanabilecekler.
| Bağ-Kur’lular Çalışma Gücünde Kayıp Oranı | ||
| %60 ve daha çok olanlar | %50 – %59 arası olanlar | %40-%49 arası olanlar |
| 15 yıl, 3 bin 960 gün | 16 yıl, 4 bin 320 gün | 18 yıl, 4 bin 680 gün |
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder